Πύλη:Ελληνική Επανάσταση του 1821
Πύλη Ελληνική Επανάσταση του 1821
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν η ένοπλη εξέγερση την οποία διεξήγαγαν Έλληνες εναντίον των Οθωμανών με σκοπό την αποτίναξη της οθωμανικής κυριαρχίας και τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Οι απαρχές του ελληνικού εθνικού κινήματος που οδήγησε στην Επανάσταση εμφανίζονται πολλούς αιώνες αργότερα, στην ώριμη φάση του νεοελληνικού Διαφωτισμού το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Μία από τις οργανώσεις που δημιουργήθηκαν μέσα σε αυτό το ιδεολογικό και πολιτικό κλίμα ήταν η Φιλική Εταιρεία, μια μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό με σκοπό την προετοιμασία μιας ελληνικής επανάστασης. Οι Φιλικοί αφήνοντας να εννοηθεί ότι είχαν τη στήριξη της τσαρικής Ρωσίας, να προσεταιριστούν τα παραδοσιακά ελληνορθόδοξα στρώματα.
Τον Φεβρουάριο του 1821 ο αρχηγός της Εταιρείας, Αλέξανδρος Υψηλάντης, εισέβαλε στη Μολδοβλαχία, ενώ τον επόμενο μήνα οι Φιλικοί δημιούργησαν επαναστατικές εστίες από τη Μακεδονία ως την Κρήτη. Οι επαναστάτες αφορίστηκαν από τη σύνοδο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, αλλά οι οθωμανικές αρχές προχώρησαν σε σφαγές αμάχων και εκτελέσεις προυχόντων, συμπεριλαμβανομένου του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε'. Η εκστρατεία του Υψηλάντη απέτυχε και σε σύντομο χρονικό διάστημα τα οθωμανικά στρατεύματα έσβησαν τις περισσότερες από τις επαναστατικές εστίες της ηπειρωτικής Ελλάδας, όμως οι επαναστάτες κατάφεραν να υπερισχύσουν στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και σε πολλά νησιά του Αιγαίου. Τα επόμενα δύο χρόνια οι Έλληνες εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία των Οθωμανών να επικεντρωθούν στην επανάσταση λόγω των πολλαπλών ανοιχτών μετώπων που είχαν νίκησαν τις στρατιές που έστειλε εναντίον τους ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄, οργανώθηκαν πολιτικά και συνέστησαν προσωρινή κεντρική διοίκηση, η οποία επέβαλε την εξουσία της στους επαναστατημένους μετά από δύο εμφυλίους πολέμους. Οι οθωμανικές δυνάμεις με τη συνδρομή του Ιμπραήμ πασά της Αιγύπτου κατάφεραν να περιορίσουν σημαντικά την επανάσταση, αλλά η πτώση του Μεσολογγίου, το 1826, σε συνδυασμό με το κίνημα του Φιλελληνισμού, συνέβαλαν στη μεταβολή της διπλωματικής στάσης των ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων, που είχαν αντιμετωπίσει με δυσαρέσκεια το ξέσπασμα της επανάστασης. Η διπλωματική ανάμιξη της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας και η ένοπλη παρέμβασή τους με τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, τη γαλλική εκστρατεία του Μοριά και το ρωσοτουρκικό πόλεμο συνέβαλαν στην επιτυχή έκβαση του αγώνα των Ελλήνων, αναγκάζοντας την Πύλη να αποσύρει τις δυνάμεις της αρχικά από την Πελοπόννησο και έπειτα από τη Στερεά Ελλάδα.
Το 1827 επιλέχτηκε ως πρώτος Κυβερνήτης της Ελληνικής Πολιτείας ο Ιωάννης Καποδίστριας, που ως τη δολοφονία του το 1831 ασχολήθηκε με την αναδιοργάνωση στο εσωτερικό και την προώθηση των ελληνικών θέσεων στο εξωτερικό. Από το 1827 και εξής συνομολογήθηκε μια σειρά συνθηκών και τελικά η ελληνική ανεξαρτησία αναγνωρίστηκε το 1830 με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου.
Επιλεγμένο λήμμα
Ο Χρήστος Παλάσκας ήταν Έλληνας στρατιωτικός και οπλαρχηγός της ελληνικής επανάστασης του 1821. Νεαρός ακόμη, συστρατεύτηκε με τους Σουλιώτες στους αγώνες των τελευταίων κατά του Αλή πασά. Αργότερα, κατέφυγε στα Επτάνησα όπου κατά το διάστημα 1808 - 1817 υπηρέτησε διαδοχικά μαζί με άλλους Έλληνες στα γαλλικά, ρωσικά και βρετανικά στρατεύματα ως αξιωματικός του Πυροβολικού. Με την επιστροφή του στην Ήπειρο υπηρέτησε ως επιτελικός αξιωματικός στην αυλή του Αλή πασά. Μετά το ξέσπασμα του πολέμου ανάμεσα στον Αλή πασά και την Υψηλή Πύλη αυτομόλησε προς τα σουλτανικά στρατεύματα και διατέλεσε επιτελικός αξιωματικός του Ομέρ Βρυώνη. Όταν ξέσπασε η ελληνική επανάσταση, ο Παλάσκας αρχικά παρέμεινε στο πλευρό των Οθωμανών και ακολούθησε τον Ομέρ Βρυώνη στην εκστρατεία του κατά της νότιας Ελλάδας. Κατά τα τέλη Ιουλίου του 1821, ο Παλάσκας πραγματοποίησε συνεννοήσεις με απεσταλμένο του Ανδρούτσου με σκοπό την επανάκτηση της Λιβαδειάς από τους Έλληνες και μετά πέρασε επίσημα στις τάξεις των επαναστατών. Η οριστική προσχώρηση του Παλάσκα στο στρατόπεδο των επαναστατημένων Ελλήνων θεωρήθηκε σημαντική απώλεια για τους Οθωμανούς καθώς ήταν άτομο που ασκούσε σημαντική επιρροή και θα μπορούσε χρησιμοποιηθεί από τους Οθωμανούς ως διαμεσολαβητής σε ενδεχόμενες διαπραγματεύσεις για την υποταγή των επαναστατημένων περιοχών.
Τον Απρίλιο του 1822 στάλθηκε με εντολή της κυβέρνησης ως συνοδός του Αλεξίου Νούτσου, σε αποστολή να πείσουν τον Υψηλάντη να επιστρέψει στην Πελοπόννησο και να προετοιμάσουν το έδαφος για την αποπομπή του Οδυσσέα Ανδρούτσου από την αρχηγία της Ανατολικής Στερεάς, καθώς ο δημοφιλής οπλαρχηγός εκείνη την περίοδο βρισκόταν σε ευθεία ρήξη με το πολιτικό σώμα του Αρείου Πάγου. Κατά μία εκδοχή είχαν και διαταγές που όριζαν την αιχμαλωσία ή ακόμη και τη θανάτωση του Ανδρούτσου σε περίπτωση που εκείνος αρνείτο να υπακούσει. Το τμήμα τους κυκλώθηκε από το στράτευμα του Ανδρούτσου και παραδόθηκε. Ο Ανδρούτσος διάβασε στους άνδρες του τα έγγραφα που κόμιζαν και στη συνέχεια, μετά από δική του προτροπή, εκείνοι τους σκότωσαν αμφότερους. Ο Παλάσκας αναγνωριζόταν ως ικανός στρατιωτικός αλλά θεωρήθηκε ακατάλληλος για την αντικατάσταση του Ανδρούτσου, από τη στιγμή που αφενός κατά τους πρώτους μήνες της επανάστασης είχε παραμείνει στο πλευρό των Οθωμανών και αφετέρου καλείτο να αντικαταστήσει τον οπλαρχηγό που του είχε φερθεί εξαιρετικά φιλικά το προηγούμενο διάστημα. (Διαβάστε το υπόλοιπο λήμμα...)
Επιλεγμένη εικόνα
Η πυρπόληση της τουρκικής φρεγάτας στον κόλπο της Ερεσού από το Δημήτριο Παπανικολή (Ναυμαχία της Ερεσού), έργο του Κωνσταντίνου Βολανάκη).