Γεωγραφία της Γκάνας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η θέση της Γκάνας στη Δυτική Αφρική και τον κόσμο
Γενικός χάρτης της Γκάνας

Η Γκάνα είναι κράτος της Δυτικής Αφρικής, με ακτές στον Κόλπο της Γουινέας (Ατλαντικός Ωκεανός).

Η χώρα περιλαμβάνει πεδιάδες, λόφους, ποτάμια και τη μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Γης, τη Λίμνη Βόλτα. Παρά το ότι το μήκος των ακτών της Γκάνας στον Ωκεανό ανέρχεται σε 539 χιλιόμετρα, η χώρα έχει μόνο δύο μικρά νησιά, το Ντόντι και το Μπομποουάσι. Η Γκάνα μπορεί να διαιρεθεί σε 4 διαφορετικές γεωγραφικές οικοπεριοχές. Οι ακτές είναι χαμηλές και αμμώδεις, όπως πεδινή είναι και η κοντινή σε αυτές ενδοχώρα, με αρκετά ποτάμια και μικρά ποταμάκια. Το βόρειο μέρος της χώρας έχει επίσης πεδιάδες, αλλά σε μεγαλύτερο υψόμετρο. Η νοτιοδυτική και η νοτιοκεντρική Γκάνα αποτελείται από ένα δασωμένο υψίπεδο, που το συναποτελούν η Περιφέρεια Ασάντι και το Οροπέδιο Κουάχου. Τέλος, η χαμηλή οροσειρά (ή σύστημα οροσειρών) Ακγουάπιμ-Τόγκο βρίσκονται κατά μήκος των ανατολικών συνόρων της Γκάνας και περιλαμβάνουν το υψηλότερο σημείο της, στο βουνό Αφάτζα[1], με υψόμετρο 885 μέτρα.

Η Λεκάνη του ποταμού Βόλτα καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της νοτιοκεντρικής Γκάνας. Το κλίμα σε όλη τη χώρα είναι τροπικό: η ανατολική παραλιακή ζώνη είναι θερμή και συγκριτικώς λιγότερο υγρή, η νοτιοδυτική Γκάνα είναι θερμότερη και υγρή, τα βόρεια είναι εξίσου υγρή και αρκετά θερμή. Η Λίμνη Βόλτα εκτείνεται σε μεγάλο μήκος στη νοτιοανατολική Γκάνα και πάρα πολλά ποτάμια, παλαιοί παραπόταμοι του Βόλτα, εκβάλλουν πλέον σε αυτή τη λίμνη. Οι μεγαλύτεροι τέτοιοι ποταμοί είναι ο Ότι (ή Πεντζαρί) και ο Άφραμ.

  • Ο Πρώτος μεσημβρινός, γνωστός και ως Μεσημβρινός του Γκρήνουιτς, διασχίζει το ανατολικό μέρος της Γκάνας, η οποία έτσι έχει εδάφη και στο Ανατολικό και στο Δυτικό Ημισφαίριο της Γης[1], βρίσκεται όμως ολόκληρη στο Βόρειο Ημισφαίριο, μεταξύ του 4ου και του 12ου παραλλήλου Β. πλάτους. Σχετικώς, το σημείο με μηδενικές γεωγραφικές συντεταγμένες βρίσκεται στα διεθνή ύδατα του Ατλαντικού, εκατοντάδες χιλιόμετρα από οποιαδήποτε στεριά, αλλά η πλησιέστερη ξηρά είναι μια νησίδα που ανήκει στην Γκάνα, σε συντεταγμένες 4°45′30″ Β πλάτος και 1°58′33″ Δ μήκος.

Μορφολογία του εδάφους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μισή έκταση της Γκάνας βρίσκεται σε υψόμετρο μικρότερο από 152 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Εκτός από το σύστημα του ποταμού Βόλτα, πολλά ποτάμια εκβάλλουν στον ωκεανό, αλλά τα περισσότερα είναι πλωτά μόνο από κανό.

Μια ζώνη τροπικού δάσους, διακοπτόμενη από πυκνοδασωμένους λόφους και πολλά ποταμάκια, εκτείνεται βορείως της ακτής κοντά στα σύνορα με την Ακτή Ελεφαντοστού. Αυτή η περιοχή, γνωστή ως «Ασάντι», παράγει το μεγαλύτερο μέρος του κακάο, της ξυλείας, αλλά και των ορυκτών που εξάγει η χώρα. Ακόμα βορειότερα το υψόμετρο κυμαίνεται από 90 έως 400 μέτρα περίπου και το έδαφος καλύπτεται από χαμηλή θαμνώδη βλάστηση, σαβάνα και λιβάδια.

Γεωγραφικές περιοχές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υψομετρικός χάρτης της Γκάνας

Η Γκάνα χαρακτηρίζεται γενικώς από χαμηλό ανάγλυφο. Τα πετρώματα από το Προκάμβριο που καλύπτουν τη μεγαλύτερη έκταση στο υπέδαφος έχουν αποσαθρωθεί από τη διάβρωση σε βαθμό που έχουν μετατραπεί σχεδόν σε πεδιάδα.[1]

Yπάρχουν 4 διακριτές γεωγραφικές περιοχές.[1] Χαμηλές πεδιάδες απλώνονται στο νότιο μέρος της χώρας, πίσω από τις ακτές. Στα βόρειά τους ξεχωρίζουν τρεις περιοχές: τα υψίπεδα Ασάντι, η χαμηλή οροσειρά Ακγουάπιμ-Τόγκο και η Λεκάνη του Βόλτα.[1] Η τέταρτη περιοχή, τα υψίπεδα, καταλαμβάνει τη βόρεια και τη βορειοδυτική Γκάνα.[1] Καθώς συμβαίνει και με τις περισσότερες δυτικοαφρικανικές ακτές, οι ακτές της Γκάνας δεν έχουν φυσικά λιμάνια. Δύο μεγάλοι τεχνητοί λιμένες δημιουργήθηκαν, στο Τακοράντι και Τέμα (ο δεύτερος ολοκληρώθηκε μόλις το 1961), προκειμένου να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες του εμπορίου της Γκάνας.[1]

Οι χαμηλές πεδιάδες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τοπίο στην οροσειρά Ακγουάπιμ-Τόγκο

Η περιοχή των χαμηλών πεδιάδων της Γκάνας περιλαμβάνει με τη σειρά της τις υποπεριοχές: παραλιακή σαβάνα, το Δέλτα του Βόλτα, τις πεδιάδες της Άκκρα και τις χαμηλές περιοχές Άκαν.[1] Μια στενή λωρίδα ακτής με ποώδη και θαμνώδη βλάστηση εκτείνεται από ένα μέρος κοντά στο Τακοράντι μέχρι τα σύνορα με τη Δημοκρατία του Τόγκο στα ανατολικά.[1] Τούτη η παραλιακή σαβάνα, με πλάτος μόλις 8 χιλιόμετρα στο δυτικό άκρο της, αυξάνεται σε πλάτος σε πάνω από 80 χιλιόμετρα στις πεδιάδες της Άκκρα και τελειώνει στο νοτιοανατολική απόληξη της χώρας, στο νότιο άκρο της οροσειράς Ακγουάπιμ-Τόγκο.[1]

Σχεδόν τελείως επίπεδες, οι πεδιάδες της Άκκρα έχουν ωστόσο μια ελαφρά κλίση καθόδου προς τον ωκεανό από ένα μέγιστο υψόμετρο 150 μέτρα.[1] Η τοπογραφία μεταβάλλεται ανατολικά από την πόλη Άκκρα, την πρωτεύουσα της χώρας, με λοφοσειρές και ομαλές κοιλάδες.[1] Οι ομαλές πλαγιές σε αυτή την περιοχή είναι εκλεκτές περιοχές για καλλιέργειες, εξαιτίας της βαλτώδους φύσεως των πολύ χαμηλών περιοχών την εποχή των βροχών.[1] Η διακεκομμένη καλλιέργηση είναι η συνήθης γεωργική πρακτική.[1]

Στα δυτικά της Άκκρα οι χαμηλές πεδιάδες συνορεύουν με πιο πλατιές κοιλάδες και στρογγυλευμένους χαμηλούς λόφους, ενώ πού-και-πού υπάρχουν βραχώδεις προεξοχές.[1] Πυκνές συστάδες κοκοφοινίκων καλύπτουν το παραλιακό μέτωπο.[1] Αρκετά εμπορικά κέντρα βρίσκονται εδώ, όπως η Γουινέμπα, που έχει κάποια κτηνοτροφία και αλιεία[1]

Το δέλτα του Βόλτα σχηματίζει μια ξεχωριστή υποπεριοχή των χαμηλών πεδιάδων της Γκάνας, εκτεινόμενο στον Κόλπο της Γουινέας στα νοτιοανατολικά.[1] Καθώς το δέλτα επεκτάθηκε κατά τη διάρκεια των αιώνων, αναπτύχθηκαν γλώσσες άμμου κατά μήκος των στομίων του, και των στομίων μικρών ποταμών που εκβάλλουν στην ίδια περιοχή, σχηματίζοντας πολυάριθμες λιμνοθάλασσες, κάποιες αρκετά μεγάλες, που παρεμποδίζουν την οδική συγκοινωνία.[1] Συγκεκριμένα, προκειμένου να αποφύγει τις περιοχές αυτές, ο δρόμος από την Άκκρα προς την επίσης παραλιακή πόλη Κέτα ακολουθεί μια μεγάλη καμπύλη προς την ενδοχώρα και προσεγγίζει την Κέτα από την αντίθετη πλευρά, κατά μήκος της στενής λωρίδας γης στην οποία είναι κτισμένη η πόλη.[1] Το 1989 εκτιμάται ότι περισσότερα από 3 χιλιάδες σπίτια της Κέτα είχαν πλημμυρίσει από τα νερά της λιμνοθάλασσας[1], ενώ από την άλλη περί τα 1.500 άλλα σπίτια καταστράφηκαν από τη διάβρωση που επιφέρουν τα κύματα του ωκεανού.[1]

Η αφθονία του νερού στην περιοχή του δέλτα στηρίζει την καλλιέργεια ασκαλωνίου, καλαμποκιού και μανιόκας.[1] Το αμμώδες έδαφος του δέλτα ευνοεί και την καλλιέργεια του κοκοφοίνικα, με ανάπτυξη μεταποιητικών μονάδων για την παραγωγή κοκοφοινικελαίου.[1] Επίσης αρκετοί ασχολούνται με τη συλλογή αλατιού από τις λιμνοθάλασσες.[1] Ωστόσο η μεγαλύτερη ασχολία των ανθρώπων στο δέλτα είναι η αλιεία, που προμηθεύει με παστά ψάρια και τα πιο απομακρυσμένα μέρη της χώρας.[1]

Το μεγαλύτερο μέρος των χαμηλών πεδιάδων είναι οι χαμηλές περιοχές Άκαν.[1] Μερικοί γεωγράφοι προτιμούν να ταξινομούν αυτή την υποπεριοχή στα υψίπεδα Ασάντι εξαιτίας των πολλών κοινών χαρακτηριστικών τους.[1] Το υψόμετρο στο Άκαν είναι γενικώς από 0 μέχρι 150 μέτρα.[1] Μερικοί μεμονωμένοι λόφοι φθάνουν τα 300 μ., αλλά ελάχιστοι υπερβαίνουν τα 600.[1] Η υποπεριοχή δέχεται τα πολλά ποτάμια που κατεβαίνουν από τα υψίπεδα Ασάντι.[1] Εδώ εκτείνονται οι λεκάνες των ποταμών Ντένσου, Πρα, Ανκόμπρα και Τάνο, όλες σημαντικές για την οικονομία της χώρας.[1] Στη λεκάνη του Ντένσου, όπου βρίσκονται οι σημαντικές πόλεις Κοφοριντούα και Νσαουάμ, το τοπίο έχει κυματιστές λοφοσειρές[1], ενώ το επάνω μέρος της λεκάνης του Πρα, στα δυτικά του Ντένσου, είναι σχετικώς επίπεδο[1], με το κατώτερο μέρος της να μοιάζει με τη λεκάνη του Ντένσου και να παράγει μεγάλες ποσότητες κακάο και τροφίμων.[1] Η κοιλάδα του ποταμού Μπίριμ, βασικού παραπόταμου του Πρα, είναι η σημαντικότερη περιοχή εξορύξεως διαμαντιών στην Γκάνα.[1]

Η λεκάνη του Ανκόμπρα και το μέσο και κατώτερο μέρος εκείνης του Τάνο στα δυτικά είναι το μεγαλύτερο μέρος των χαμηλών περιοχών Άκαν.[1] Εδώ η μέση ετήσια βροχόπτωση κυμαίνεται από 1.500 μέχρι 2.150 mm και τροφοδοτεί πυκνή δασοκάλυψη.[1] Εκτός από την ξυλεία, το μέρος αυτό διαθέτει ορυκτό πλούτο[1]: το κοίτασμα χρυσού του Tarkwa, τα αδαμαντωρυχεία της Κοιλάδας Μπόνσα και υψηλής ποιότητας κοιτάσματα μαγγανίου βρίσκονται σε αυτή την περιοχή.[1] Η μέση και κατώτερη λεκάνη του Τάνο έχει εξερευνηθεί για κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη δεκαετία του 1980.[1] Στις κατώτερες εκτάσεις των ποταμών αυτών υπάρχουν και καλλιέργειες φοινίκων.[1]

Τα υψίπεδα Ασάντι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα υψίπεδα Ασάντι, που διακρίνονται στα νότια υψίπεδα Ασάντι και στο Οροπέδιο Κουάχου, βρίσκονται βορείως των χαμηλών περιοχών Άκαν και εκτείνονται από τα σύνορα με την Ακτή του Ελεφαντοστού στα δυτικά έως τη λεκάνη του Βόλτα στα ανατολικά.[1] Με κατεύθυνση βορειοδυτικά-νοτιοανατολικά, το επίμηκες Οροπέδιο Κουάχου εκτείνεται σχεδόν 200 χιλιόμετρα, από την Κοφοριντούα στα ανατολικά μέχρι το Ουέντσι στα βορειοδυτικά.[1] Το μέσο υψόμετρο του οροπεδίου είναι περίπου 450 μέτρα, με ένα μέγιστο 762 μέτρα.[1] Η σχετική δροσιά εξαιτίας του υψομέτρου προσέλκυσε Ευρωπαίους, ιδίως ιεραποστόλους, που ίδρυσαν εδώ σχολεία και μετά κολέγια.[1] Το οροπέδιο σχηματίζει ένα από τα σημαντικά φυσικά όρια μέσα στη χώρα.[1] Από τη βορειοανατολική πλευρά του, οι ποταμοί Άφραμ και Πρου κατεβαίνουν προς τον Βόλτα, ενώ από την άλλη πλευρά, ο Πρα, ο Μπίριμ, ο Όφιν, ο Τάνο και άλλοι ποταμοί ρέουν προς νότο.[1] Το οροπέδιο επίσης ορίζει το βόρειο όριο της ζώνης των δασών[1], των οποίων μεγάλες εκτάσεις στο Κουάχου έχουν καταστραφεί για χάρη της δημιουργίας αγρών.[1]

Τα νότια υψίπεδα Ασάντι εκτείνονται από τους πρόποδες του Οροπεδίου Κουάχου (στα βόρεια), μέχρι τις χαμηλές πεδιάδες, με υψόμετρα από περίπου 300 μέτρα στα βόρεια μέχρι περίπου 150 μ. στα νότια.[1] Η περιοχή περιλαμβάνει αρκετούς λόφους και λοφοσειρές, καθώς και αρκετές πόλεις ιστορικής και οικονομικής σημασίας, όπως η Κουμάσι (η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Γκάνας)[1] η Ομπουάσι και Κονόνγκο (δύο από τα κέντρα εξορύξεως χρυσού στη χώρα).[1] Τα υψίπεδα Ασάντι είναι ο κυριότερος παραγωγός κακάο της Γκάνας, ενώ τα δάση τους συνεχίζουν να αποτελούν ζωτική πηγή ξυλείας για την οικονομία της χώρας.[1]

Η Λεκάνη του Βόλτα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η λεκάνη του ποταμού Βόλτα καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα της Γκάνας, καλύπτοντας περί το 45% της συνολικής εκτάσεως ξηράς της χώρας.[1] Το βόρειο μέρος της, πάνω από τη Λίμνη Βόλτα, έχει υψόμετρο 150 μέχρι 215 μέτρα.[1] Στη Ράχη Κονκόρι στα δυτικά και στη Ράχη Γκαμπάγκα στα βόρεια το υψόμετρο 300 έως 460 μετρα.[1] Στα νότια και τα νοτιοδυτικά η λεκάνη κατεβαίνει κάτω από τα 300 μέτρα.[1] Το Οροπέδιο Κουάχου ορίζει το νότιο πέρας της λεκάνης.

Η Λεκάνη του Βόλτα κυριαρχείται από σχετικώς άγονα εδάφη, με γενικό υπόστρωμα ψαμμίτη.[1] Η μέση ετήσια βροχόπτωση κυμαίνεται από 1.000 μέχρι 1.140 mm.[1] Ο πιο διαδεδομένος τύπος βλαστήσεως εδώ είναι η σαβάνα.[1] Ο πληθυσμός της του ωστόσο είναι κυρίως γεωργοί, αλλά είναι περιορισμένος, ιδίως στα κεντρικά και βορειοδυτικά, όπου αφθονούν οι μύγες τσε-τσε.[1] Αρχαιολογικά ευρήματα υποδεικνύουν ότι ο τόπος αυτός ήταν κάποτε πιο πυκνοκατοικημένος.[1] Επαναλαμβανόμενες και μεγάλες πυρκαγιές σημειώνονταν επί χίλια και πλέον έτη, οπότε το έδαφος εκτέθηκε στην αποξήρανση και τη διάβρωση, γεγονός που ερμηνεύει τον άγονο χαρακτήρα του.[1]

Αντίθεση με την υπόλοιπη περιοχή παρουσιάζουν οι πεδιάδες του Άφραμ στο νοτιοανατολικό άκρο της λεκάνης.[1] Εδώ το υψόμετρο είναι μικρότερο, από 60 έως 150 μέτρα, ενώ η μέση ετήσια βροχόπτωση κυμαίνεται από 1.140 μέχρι περίπου 1.400 mm.[1] Κοντά στον ποταμό Άφραμ μεγάλο μέρος της εκτάσεως πλημμυρίζει ή είναι βαλτώδες κατά τις εποχές των βροχών.[1] Με τη δημιουργία της μεγάλης τεχνητής Λίμνης Βόλτα (έκταση 8.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα) στα μέσα της δεκαετίας του 1960, μεγάλο μέρος των πεδιάδων του Άφραμ βυθίστηκε στο εσωτερικό της.[1] Παρά την κατασκευή δρόμων για τη σύνδεση χωριών που εκτοπίσθηκαν από τη λίμνη, το οδικό δίκτυο στην περιοχή παραμένει ανεπαρκές.[1]

{{wide image|Volta lake from the Saint Barbara Church.JPG|885px|align-cap=center|Θέα της και τοπίο της τεχνητής Λίμνης Βόλτα, στη Λεκάνη του Βολτα και την Ανατολική Περιφέρεια της Γκάνας. Από άποψη εκτάσεως, η Λίμνη Βόλτα είναι η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη του κόσμου. Τα νερά της καταλήγουν στον Κόλπο της Γουινέας του Ατλαντικού. Την τροφοδοτούν οι μέχρι τη δημιουργία της τρεις συνιστώσες του ποταμού Βόλτα: ο Μαύρος Βόλτα, ο Λευκός Βόλτα και ο [[Ερυθρός Βόλτα].}}

Ο βορράς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το βόρειο και βορειοδυτικό μέρος της Γκάνας έξω από τη Λεκάνη του Βόλτα αποτελείται από ένα διαιρεμένο χαμηλό «οροπέδιο», με υψόμετρα μεταξύ 150 και μόλις 350 μέτρων.[1] Η μέση ετήσια βροχόπτωση κυμαίνεται κυρίως από 1.000 έως 1.150 mm, αν και στα βορειοδυτικά εγγίζει τα 1.300.[1] Τα εδάφη εδώ είναι γονιμότερα από εκείνα της Λεκάνης του Βόλτα και συνακόλουθα η πυκνότητα πληθυσμού είναι σημαντικά μεγαλύτερη.[1] Η παραγωγή σιτηρών και η κτηνοτροφία βοοειδών αποτελούν τις μείζονες οικονομικές δραστηριότητες στον γκανέζικο βορρά.[1]

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, με τη βοήθεια και του προγράμματος «Global 2000» του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ για την εκπαίδευση και την οικονομική στήριξη αγροτών ώστε να βελτιώσουν τη γεωργική παραγωγή, υπήρξε μεγάλη αύξηση στην παραγωγή σιτηρών και της κτηνοτροφίας στη βόρεια Γκάνα.[1] «Κλειδί» στην περιοχή ήταν η σχεδόν απουσία της μύγας τσε-τσε, ιδίως για την ανάδειξη της κτηνοτροφίας ως σημαντικής ασχολίας στον βορρά.[1]

Ποταμοί και λίμνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τοπίο στη Λίμνη Βόλτα
Η Λίμνη Μποσούμτουι

Η Γκάνα έχει πολλά μικρά και μεγαλύτερα ποτάμια.[1] Υπάρχει επίσης μεγάλος αριθμός από παραλιακές λιμνοθάλασσες, η τεράστια τεχνητή Λίμνη Βόλτα και η Λίμνη Μποσούμτουι, νοτιοανατολικά της πόλεως Κουμάσι, η οποία δεν έχει διαφυγή προς τη θάλασσα.[1] Στο πιο βροχερό νότιο και νοτιοδυτικό μέρος της χώρας, το ποτάμιο δίκτυο είναι πυκνότερο, ενώ βορείως του Οροπεδίου Κουάχου τα ποτάμια είναι λιγοστά και η πρόσβαση των κατοίκων σε πόσιμο νερό δυσκολότερη.[1] Αρκετά μικρά ποτάμια έχουν ελάχιστο ή και καθόλου νερό κατά τις ξηρές εποχές του έτους, ενώ από την άλλη οι πλημμύρες κατά τις εποχές των βροχών είναι συνηθισμένες.[1]

Ο βασικός υδροκρίτης εκτείνεται από το νοτιοδυτικό μέρος της οροσειράς Ακγουάπιμ-Τόγκο, περνά από το Οροπέδιο Κουάχου και καταλήγει προς τα δυτικά στα σύνορα με την Ακτή του Ελεφαντοστού.[1] Σχεδόν όλα τα ποτάμια βορείως αυτού του υδροκρίτη ανήκουν στη λεκάνη του ποταμού Βόλτα.[1] Με μήκος περίπου 1.600 χιλιόμετρα και έκταση της λεκάνης απορροής περίπου 388.000 Τετραγωνικά χιλιόμετρα από τα οποία τα 158.000 μέσα στο έδαφος της Γκάνας, ο ποταμός Βόλτα και οι παραπόταμοί του, όπως ο Άφραμ και ο Ότι (ή Πεντζαρί), αποστραγγίζουν πάνω από τα δύο τρίτα της χώρας.[1] Στα νότια του υδροκρίτη, υπάρχουν μικρότεροι, ανεξάρτητοι ποταμοί.[1] Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι ο Πρα, ο Τάνο, ο Ανκόμπρα, ο Μπίριμ και ο Ντένσου.[1] Με την εξαίρεση μικρών ποταμιών που ξηραίνονται μερικούς μήνες του έτους ή ποταμών που εκβάλλουν σε λίμνες, το νερό όλων των ποταμών της Γκάνας καταλήγει στον Κόλπο της Γουινέας.[1] Μόνο ο Ανκόμπρα και ο Τάνο είναι πλωτοί σε σημαντικό μήκος, στον κάτω ρου τους.[1]

[[Αρχείο:Lake Volta, Ghana.jpg|thumb|250px|Εικόνα από δορυφόρο της Λίμνης Βόλτα, της μεγαλύτερης τεχνητής λίμνης της Γης] Η ναυσιπλοΐα στον Βόλτα έχει μεταβληθεί σημαντικά από το 1964 και μετά[1], καθώς η κατασκευή του υδροηλεκτρικού φράγματος στο Ακοσόμπο, περίπου 80 χιλιόμετρα του ρου του Βόλτα από τις εκβολές του, δημιούργησε την τεράστια τεχνητή Λίμνη Βόλτα.[1] Βραχίονες της μακρόστενης αυτής λίμνης εκτάθηκαν πάνω από χωριά, αναγκάζοντας σε μετεγκατάσταση 78 χιλιάδες ανθρώπους σε νέους οικισμούς στα επάνω όρια της επιφάνειας της λίμνης.[1] Πλέον οι βασικοί παραπόταμοι Μαύρος Βολτα και Λευκός Βολτα που σχημάτιζαν τον κυρίως Βόλτα εκβάλλουν σε χωριστές τοποθεσίες μέσα στη λίμνη.[1]

Οι κυριότεροι αριστεροί παραπόταμοι του Βόλτα, ο Ότι και ο Ντάκα, καθώς και οι βόρειοι παραπόταμοι Πρου, Σένε και Άφραμ, χύνονται επίσης στη λίμνη, στις πλημμυρισμένες από αυτή κοιλάδες τους.[1] Η λίμνη είναι πλωτή από το φράγμα μέχρι το Γιέτζι στο κέντρο της Γκάνας.[1] Η Λίμνη Βόλτα περιέχει πολλά ψάρια και οι δυνατότητές της για άρδευση αντιπροσωπεύονται από τη συμφωνία που υπογράφηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 για την άρδευση των πεδιάδων του Άφραμ.[1] Και ο ηλεκτρισμός που παράγεται στο φράγμα όχι απλώς καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών της χώρας, αλλά εξάγεται και στις γειτονικές χώρες Τόγκο και Μπενίν.[1]

Στην άλλη πλευρά του Οροπεδίου Κουάχου ρέουν αρκετοί ποταμοί, όπως οι Πρα, Ανκόμπρα, Τάνο και Ντένσου.[1] Ο Πρα είναι ο ανατολικότερος και ο μεγαλύτερος από αυτούς, και ρέει προς τα νότια. Στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα ο Πρα χρησιμοποιήθηκε πολύ για τη μεταφορά ξυλείας (απλώς έριχναν τους κορμούς στο νερό και τους έπαιρνε το ποτάμι) μέχρι τη θάλασσα για εξαγωγή.[1] Αυτή η ξυλεία μεταφέρεται σήμερα οδικώς και σιδηροδρομικώς.[1]

Ο Ανκόμπρα, που ρέει στα δυτικά του Πρα, έχει σχετικώς μικρή λεκάνη απορροής.[1] Πηγάζει από τη λοφώδη περιοχή κοντά στην πόλη Μπιμπιάνι και εκβάλλει στον ωκεανό λίγο δυτικότερα της πόλεως Άξιμ.[1] Μικρά σκάφη μπορούν να ανεβούν τον ρου του μέχρι και περίπου 80 χιλιόμετρα από την εκβολή του.[1] Ο Τάνο είναι ο δυτικότερος και πηγάζει κοντά στην Τεκίμαν[1], ενώ εκβάλλει σε μια λιμνοθάλασσα στο νοτιοανατολικό άκρο της Ακτής Ελεφαντοστού.[1] Η ναυσιπλοΐα με μικρά σκάφη είναι δυνατή μέχρι και 70 χιλιόμετρα από την εκβολή του.[1]

Σημαντικοί ποταμοί στα ανατολικά του Πρα είναι ο Ντένσου και ο Αγιένσου, που πηγάζουν από τα όρη Atewa Range και είναι σημαντικοί για την ύδρευση των πόλεων Άκκρα και Γουινέμπα αντιστοίχως.[1] Η μόνη κάπως μεγάλη φυσική λίμνη της χώρας είναι η Μποσούμτουι, που βρίσκεται περί τα 32 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλεως Κουμάσι.[1] Η έκτασή της είναι 49 τετραγωνικά χιλιόμετρα και καταλαμβάνει έναν κρατήρα με απότομα τοιχώματα, δημιουργημένο από την πανάρχαια πτώση ενός αστεροειδούς.[1] A number of small streams flow into Lake Bosumtwi, but there is no drainage from it.[1] Apart from providing an opportunity for fishing for local inhabitants, the lake serves as a tourist attraction.[1]

Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ζεστό και υγρό κλίμα της Γκάνας δίνει μια μέση ετήσια μέση θερμοκρασία μεταξύ 26 και 29 °C.[2] Οι διαφορές στις βασικές παραμέτρους επηρεάζονται από τις κινήσεις και τις αλληλεπιδράσεις των ξηρών ηπειρωτικών ανέμων χαρματάν, που φυσούν από τη Σαχάρα, με το αντίθετο τροπικό θαλάσσιο ισημερινό σύστημα.[2] Το θέρος του Βόρειου Ημισφαιρίου οι θερμές και υγρές αέριες μάζες που έρχονται από τον ωκεανό επικρατούν και κινούνται προς τα βόρεια της χώρας.[2] Μια ζώνη χαμηλών ατμοσφαιρικών πιέσεων, το λεγόμενο διατροπικό μέτωπο, προκαλεί νοτιοδυτικούς ανέμους που φέρνουν βροχές.[2] Μετά την ισημερία αντιθέτως, και ιδίως από τον Νοέμβριο έως τον Μάρτιο, ο ξηρός και γεμάτος σκόνη χαρματάν κυριαρχεί, με το λεγόμενο τροπικό ηπειρωτικό μέτωπο.[2] Πάντως το κλίμα δεν είναι ομοιόμορφο σε όλη τη χώρα.[2] Το Οροπέδιο Κουάχου, που σημειώνει το βόρειο όριο του δάσους, αποτελεί επιπλέον ένα σημαντικό κλιματικό σύνορο.[2] Στα βόρεια του οροπεδίου υπάρχουν δύο καλώς ορισμένες εποχές[2]: Η εποχή του Χαρματάν, δηλαδή η ξηρή εποχή και οι σχετικώς δροσερές νύκτες από το Νοέμβριο έως τα τέλη Μαρτίου ή τον Απρίλιο, ακολουθείται από μια τυπική «εποχή των βροχών», μια υγρή περίοδο που φθάνει στην κορύφωσή της στα τέλη Αυγούστου ή τον Σεπτέμβριο.[2] Στα νότια και νοτιοδυτικά του οροπεδίου, όπου η μέση ετήσια βροχόπτωση αυξάνεται από βορρά προς νότο από 1.250 στα 2.150 [[Χιλιοστόμετρο|mm}}, υπάρχουν 4 εποχές[2]: Μεγάλη ποσότητα νερού πέφτει από τον Απρίλιο έως τα τέλη Ιουνίου[2], ακολουθεί μια σχετικώς μικρή ξηρή περίοδος τον Αύγουστο, μετά μία ακόμα εποχή βροχών από τον Σεπτέμβριο έως τα τέλη Νοεμβρίου, προτού η μακρότερη ξηρή εποχή του χαρματάν ολοκληρώσει τον κύκλο.[2]

Στα νότια του Οροπεδίου Κουάχου η περισσότερη βροχόπτωση σημειώνεται στην περιοχή της πόλεως Άξιμ κοντά στο νοτιοδυτικό άκρο της Γκάνας.[2] Βορειότερα η πόλη Κουμάσι δέχεται περίπου 1.400 mm βροχοπτώσεων ανά έτος, ενώ η Ταμάλε στη βόρεια σαβάνα δέχεται 1.000 mm ανά έτος.[2] Ανατολικά από την Τακοράντι, μέχρι τις πεδιάδες της Άκκρα και σε όλη την περιοχή του κάτω ρου του Βόλτα η μέση ετήσια βροχόπτωση είναι «μόλις» 750 έως 1.000 mm ανά έτος, περίπου διπλάσια εκείνης της Αθήνας.[2]

Οι θερμοκρασίες είναι συνήθως υψηλές όλο το έτος και σε όλη σχεδόν τη χώρα.[2], με μια μικρή ανακούφιση στα μεγαλύτερα υψόμετρα.[2] Ο δυσχερέστερος παράγοντας στα νότια της χώρας είναι η ταυτόχρονη υψηλή σχετική υγρασία[2], που φθάνει τις νύκτες το 95& και πλέον.[2] Την εποχή των βροχών υψηλή σχετική υγρασία επικρατεί και στα βόρεια της χώρας.[2], αλλά την εποχή του χαρματάν η υγρασία μπορεί να πέσει μέχρι και στο 25%.[2]

Αριθμητικά και άλλα δεδομένα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έκταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

* Σύνολο: 238.537 km²[3]
    • Παγκόσμια κατάταξη: 80ή θέση
* Ξηρά: 227.533 km²
* Χωρικά ύδατα: 11.004 km²
Συγκριτική έκταση
* Λίγο μικρότερη από το Ηνωμένο Βασίλειο
* Περίπου ίση με τη Ρουμανία
* Μικρότερη από το διπλάσιο της Ελλάδας

Χερσαία σύνορα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

* Συνολικό μήκος: 2.420 km
* Συνορεύουσες χώρες: Μπουρκίνα Φάσο (602 km) στα βόρεια, Ακτή Ελεφαντοστού (720 km) στα δυτικά και Τόγκο (1.098 km) στα ανατολικά.

Υδρολογικά δεδομένα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

' Αρδευόμενη έκταση:' 309 km² (το 2003)

Ολικοί ανανεώσιμοι υδάτινοι πόροι: 53,2 κυβ. χιλιόμετρα (2011)

Ακραία σημεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Χαμηλότερο σημείο: κάθε σημείο των ακτών στον Ατλαντικό Ωκεανό, υψόμετρο 0
  • Υψηλότερο σημείο: Η κορυφή του όρους Αφάτζα, υψόμετρο 885 μέτρα
  • Βορειότερο σημείο: Το σημείο της Άνω Ανατολικής Περιφέρειας στο οποίο η συνοριακή γραμμή με την Μπουρκίνα Φάσο εισέρχεται στον ποταμό Μορμπίρα, πολύ κοντά στο χωριό Kanhiré της Μπουρκίνα Φάσο.
  • Ανατολικότερο σημείο: Το νοτιότερο μέρος των συνόρων με το Τόγκο, στην Περιφέρεια Βόλτα (Τυπικά η Γκάνα δεν έχει ανατολικότερο σημείο, διότι το σύνορο στην τοποθεσία αυτή ορίζεται ως ο μεσημβρινός με γεωγραφικό μήκος 1°12'05,73" Ανατολικό[4]
  • Νοτιότερο σημείο: Το Ακρωτήριο Θρη Πόιντς στη Δυτική Περιφέρεια, 22 χιλιόμετρα από την παραλιακή πόλη Άξιμ.[1]
  • Δυτικότερο σημείο: Το σημείο όπου η συνοριακή γραμμή με την Ακτή Ελεφαντοστού εισέρχεται στον ποταμό Μάνζαν, επίσης στη Δυτική Περιφέρεια.

Φυσικοί κίνδυνοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σκόνη από τη Σαχάρα, που μεταφέρεται από τους ανέμους χαρματάν από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα υγείας στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Η Γκάνα είναι επίσης επιρρεπής σε ξηρασίες, ενώ γνώρισε μεγάλες πλημμύρες το 2007 και το 2009.

Περιβαλλοντικά θέματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα περιβαλλοντικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η Γκάνα περιλαμβάνουν τις επανειλημμένες περιόδους ξηρασίας στα βόρεια, την αποδάσωση, την υπερβόσκηση, τη διάβρωση του εδάφους, τη λαθροθηρία και την καταστροφή ενδιαιτήματος ειδών της άγριας ζωής, αλλά και τη ρύπανση των υδάτων.

Ωστόσο η Γκάνα έχει ένα μεγάλο και καλά συντηρούμενο σύστημα εθνικών πάρκων, που περιλαμβάνει το Εθνικό Πάρκο Κάκουμ στο κεντρικό μέρος της χώρας, το Μόλε στα βόρεια και το Ντίγκγια κατά μήκος της δυτικής όχθης της Λίμνης Βόλτα.

Απεικονίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,000 1,001 1,002 1,003 1,004 1,005 1,006 1,007 1,008 1,009 1,010 1,011 1,012 1,013 1,014 1,015 1,016 1,017 1,018 1,019 1,020 1,021 1,022 1,023 1,024 1,025 1,026 1,027 1,028 1,029 1,030 1,031 1,032 1,033 1,034 1,035 1,036 1,037 1,038 1,039 1,040 1,041 1,042 1,043 1,044 1,045 1,046 1,047 1,048 1,049 1,050 1,051 1,052 1,053 1,054 1,055 1,056 1,057 1,058 1,059 1,060 1,061 1,062 1,063 1,064 1,065 1,066 1,067 1,068 1,069 1,070 1,071 1,072 1,073 1,074 1,075 1,076 1,077 1,078 1,079 1,080 1,081 1,082 1,083 1,084 1,085 1,086 1,087 1,088 1,089 1,090 1,091 1,092 1,093 1,094 1,095 1,096 1,097 1,098 1,099 1,100 1,101 1,102 1,103 1,104 1,105 1,106 1,107 1,108 Owusu-Ansah, David (1995). «Ghana: a country study». Στο: Berry, LaVerle, επιμ. Ghana: a country study (3h έκδοση). Washington, D.C.: Federal Research Division, Library of Congress, σσ. 62-72. ISBN 0-8444-0835-2. https://www.loc.gov/item/95018891/. 
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 Owusu-Ansah, David (1995). «Ghana: a country study». Στο: Berry, LaVerle, επιμ. Ghana: a country study (3η έκδοση). Washington, D.C.: Federal Research Division , Library of Congress, σσ. 72-73. ISBN 0-8444-0835-2. https://www.loc.gov/item/95018891/. 
  3. ↑ «Ghana». The World Factbook. CIA. 23 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2021. 
  4. ↑ International Boundary Study, «Ghana Togo Boundary», No. 126, 6 Σεπτεμβρίου 1972
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γεωγραφία_της_Γκάνας&oldid=10576166"