Το 5ο Επαγγελματικό πρωτάθλημα μπάσκετ ανδρών Α1 κατηγορίας ΕΣΑΚΕ, περιόδου 1996-97 χαρακτηρίσθηκε από σημαντικά γεγονότα.
Πρώτα απ' όλα, τον τίτλο κατέκτησε ο Ολυμπιακός που για την ομάδα του Πειραιά ήταν ο πέμπτος συνεχόμενος, χωρίς όμως τον Ιωαννίδη στην τεχνική του ηγεσία, ύστερα από 5 χρόνια. Στη θέση του, είχε προσληφθεί ο Ντούσαν Ίβκοβιτς, ο οποίος οδήγησε την ομάδα σε ένα νταμπλ εγχώριων τίτλων (Πρωτάθλημα-Κύπελλο). [1]
Από την άλλη, ο πρωταθλητής Ευρώπης του 1996 Παναθηναϊκός περιορίσθηκε στην 5η θέση, ενώ ο Παναγιώτης Γιαννάκης που έως την προηγούμενη περίοδο αγωνιζόταν με τα χρώματά του, αποσύρθηκε από την ενεργό δράση και ανέλαβε το ρόλο του επιβλέποντα όλων των Εθνικών ομάδων έως ότου ολοκληρώνονταν οι υποχρεώσεις της Εθνικής ανδρών στο Ευρωμπάσκετ του 1997.
Ακόμη, ο Γιάννης Ιωαννίδης εργάσθηκε για λογαριασμό της ΑΕΚ για πρώτη φορά στην καριέρα του, ενώ ο χαρακτήρας των ελληνικών ομάδων αλλοιώθηκε λόγω της αθρόας εισροής των λεγόμενων "κοινοτικών" αθλητών, μετά την εξέλιξη που αφορούσε στην "Υπόθεση Μποσμάν". Στα πλαίσια αυτής της διαδικασίας, αυτή την περίοδο ο Κώστας Παταβούκας αγωνίσθηκε στην ΙταλικήΜπολόνια και ο Γιώργος Καλαϊτζής στη Στεφανέλ Μιλάνο.